Sólin Sólin Rís 05:08 • sest 21:44 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 00:00 • Sest 00:00 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 08:47 • Síðdegis: 21:08 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 02:49 • Síðdegis: 14:50 í Reykjavík
Árnastofnun - mynd í *Árnarstofnun

Hvers konar úð er í úlfúð og hver er uppruni orðsins?

Guðrún Kvaran

Nafnorðið úlfúð merkir ‘fjandskapur, óvinátta’. Það er samsett úr úlfur og úð ‘hyggja, hugarfar, hugð’, eiginlega ‘sá sem hefur hugarfar úlfs’.

Samkvæmt Íslenskri orðsifjabók Ásgeirs Blöndal Magnússonar (1989:1081) er orðmyndin orðin til í áherslulausum viðliðum samsettra orða, það er orðið til úr hugð sem aftur er leitt af sögninni huga ‘íhuga, hugsa’.

Nafnorðið úlfúð merkir ‘fjandskapur, óvinátta’. Það er samsett úr úlfur og úð ‘hyggja, hugarfar, hugð’, eiginlega ‘sá sem hefur hugarfar úlfs’.

Ritmálsskrá Orðabókar Háskólans á aðeins örfá dæmi um úð ósamsett. Orðið er því fyrst og fremst notað samsett, til dæmis dulúð ‘dulræna, dularblær’, fastúð ‘fastlyndi, skapfesta’, harðúð ‘grimmd’ og mannúð ‘mildi, miskunnsemi’.

Heimildir:

  • Ásgeir Blöndal Magnússon. 1989. Íslensk orðsifjabók, Reykjavík. Bókina má einnig finna á vef Stofnunar Árna Magnússonar og hægt er að leita í henni hér: Málið.is.
  • Ritmálssafn Orðabókar Háskólans. Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. http://ritmalssafn.arnastofnun.is. (Sótt 13.4.2021).

Mynd:

Höfundur

Guðrún Kvaran

prófessor

Útgáfudagur

20.4.2021

Spyrjandi

Kristján Ragnarsson

Tilvísun

Guðrún Kvaran. „Hvers konar úð er í úlfúð og hver er uppruni orðsins?“ Vísindavefurinn, 20. apríl 2021. Sótt 28. apríl 2024. http://visindavefur.is/svar.php?id=81405.

Guðrún Kvaran. (2021, 20. apríl). Hvers konar úð er í úlfúð og hver er uppruni orðsins? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=81405

Guðrún Kvaran. „Hvers konar úð er í úlfúð og hver er uppruni orðsins?“ Vísindavefurinn. 20. apr. 2021. Vefsíða. 28. apr. 2024. <http://visindavefur.is/svar.php?id=81405>.

Chicago | APA | MLA

Spyrja

Sendu inn spurningu LeiðbeiningarTil baka

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Senda grein til vinar

=

Hvers konar úð er í úlfúð og hver er uppruni orðsins?
Nafnorðið úlfúð merkir ‘fjandskapur, óvinátta’. Það er samsett úr úlfur og úð ‘hyggja, hugarfar, hugð’, eiginlega ‘sá sem hefur hugarfar úlfs’.

Samkvæmt Íslenskri orðsifjabók Ásgeirs Blöndal Magnússonar (1989:1081) er orðmyndin orðin til í áherslulausum viðliðum samsettra orða, það er orðið til úr hugð sem aftur er leitt af sögninni huga ‘íhuga, hugsa’.

Nafnorðið úlfúð merkir ‘fjandskapur, óvinátta’. Það er samsett úr úlfur og úð ‘hyggja, hugarfar, hugð’, eiginlega ‘sá sem hefur hugarfar úlfs’.

Ritmálsskrá Orðabókar Háskólans á aðeins örfá dæmi um úð ósamsett. Orðið er því fyrst og fremst notað samsett, til dæmis dulúð ‘dulræna, dularblær’, fastúð ‘fastlyndi, skapfesta’, harðúð ‘grimmd’ og mannúð ‘mildi, miskunnsemi’.

Heimildir:

  • Ásgeir Blöndal Magnússon. 1989. Íslensk orðsifjabók, Reykjavík. Bókina má einnig finna á vef Stofnunar Árna Magnússonar og hægt er að leita í henni hér: Málið.is.
  • Ritmálssafn Orðabókar Háskólans. Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. http://ritmalssafn.arnastofnun.is. (Sótt 13.4.2021).

Mynd:...