Um vefinn

Vísindavef Háskóla Íslands var hleypt af stokkunum 29. janúar árið 2000. Þá opnaði forseti Íslands vefsetrið að viðstöddum rektor og nemendum úr Grandaskóla og Fjölbrautaskóla Suðurlands sem sendu strax inn spurningar. Vísindavefurinn var í fyrstu eitt af verkefnum Háskóla Íslands í verkefninu Reykjavík - menningarborg Evrópu árið 2000.

Skemmst er frá því að segja að áhugi almennings á Vísindavefnum reyndist miklu meiri en nokkur maður hafði gert sér í hugarlund og þess vegna er vefurinn nú rúmlega 20 ára þó að honum hafi upphaflega verið tjaldað til eins árs í mesta lagi.

Vísindavefurinn fjallar um öll vísindi, hverju nafni sem nefnast, allt frá stjörnufræði til handrita og frá sameindalíffræði til sálarfræði. Gestir geta lesið á vefnum svör við spurningum um flest milli himins og jarðar og einnig lagt fram nýjar spurningar um hvaðeina sem ætla má að starfsmenn Háskólans og stuðningsmenn vefsins geti svarað eða fundið svör við. Spurningarnar fara rakleiðis til starfsmanna vefsins. Gestir geta einnig sett fram efnisorð í leitarvél sem tengjast því sem þá fýsir að vita og fengið ábendingar um svör og annað tengt efni sem þegar er komið á vefinn.

Efnið á vefsetrinu er orðið svo umfangsmikið að verulegar líkur eru á að menn geti með þessum hætti fengið svar við spurningum sínum umsvifalaust.

Að baki vefsetri sem þessu liggur mikil vinna í forritun og hönnun, bæði til þess að gera efnið aðgengilegt notendum og eins til að auðvelda vinnslu. Kerfið var forritað með það í huga að ritstjórnin gæti auðveldlega haldið utan um kerfið án þess að þurfa að huga að uppsetningu eða flutningi gagna út á vefinn. Hið íslenska eimreiðafélag sá um að forrita vefinn í upphafi en síðar var aðalhönnuður og vefstjóri Visindavefsins Guðmundur Daði Haraldsson.

Aðalstyrktaraðili Vísindavefsins er Happdrætti Háskóla Íslands og hefur það lagt fram þá fjárhagslegu kjölfestu sem vefurinn hefur þurft; án hennar væri hann ekki lengur til. Frá árinu 2011 var Landsvirkjun og Vísindavefurinn í nokkurra ára góðu og fjölbreyttu samstarfi um vísindamiðlun

Orkuveita Reykjavíkur og Landsbanki Íslands gengu til samstarfs við vefinn strax á fyrsta árinu og stóð það í allmörg ár. Þessi fyrirtæki sýndu þannig lofsverðan áhuga á útbreiðslu þekkingar og fræðslu til almennings og til æskunnar í landinu. Fræðslumiðstöð Reykjavíkurborgar hefur styrkt Vísindavefinn nokkrum sinnum með fjárframlögum og um þriggja ára skeið var í gildi samstarfssamningur við Umhverfisvefinn sem er á ábyrgð Umhverfisfræðsluráðs. Reiknistofnun Háskólans hefur veitt vefnum margvíslega aðstoð og sér um rekstur vélbúnaðar. Vísindavefurinn var lengi vel í samvinnu við Morgunblaðið um birtingu á vikulegum dálki með völdum spurningum og svörum og frá og með árinu 2004 tók Fréttablaðið við því hlutverki um nokkurra ára skeið. Fleiri hafa komið við sögu þó að þeir verði ekki nefndir hér en við þökkum öllum samstarfs- og stuðningsaðilum sérlega góðar viðtökur við hugmyndum okkar.

Margir hafa einnig lagt hönd á plóg sem starfsmenn vefsins ásamt Þorsteini Vilhjálmssyni, prófessor í eðlisfræði og vísindasögu, sem var aðalritstjóri frá byrjun og fram til sumarsins 2010. Fyrstu starfsmennirnir voru Tryggvi Þorgeirsson sem þá var nýstúdent og Hrannar Baldursson uppeldisfræðingur. Þeir unnu störf sín við vefinn erlendis fyrsta kastið enda er hægt að sinna honum hvar sem er á jörðinni. Meðal annarra fyrrverandi starfsmanna má nefna Hauk Má Helgason, Eyju Margréti Brynjarsdóttur, Ögmund Jónsson, Einar Örn Þorvaldsson, Ólaf Pál Jónsson, Helgu Sverrisdóttur, Stefán Jónsson, Unnar Árnason, Margréti Björk Sigurðardóttur, Heiðu Maríu Sigurðardóttur, Nönnu Hlín Halldórsdóttur, Björn Reyni Halldórsson, Einar Bjarka Gunnarsson, Finn Dellsén, Henry Alexander Henrysson, Sólrúnu Höllu Einarsdóttur, Ívar Daða Þorvaldsson, Bylgju Valtýsdóttur, Grétu Hauksdóttur, Ingu Rósu Ragnarsdóttur, Fróða Guðmund Jónsson, Nönnu Katrínu Hannesdóttur, Baldur S. Blöndal og Nönnu Kristjánsdóttur. Emilía Dagný Sveinbjörnsdóttir hefur ýmist verið búsett á Ísafirði eða í Kanada frá því að hún hóf störf við vefinn og þannig haldið við þeirri hefð að þessi störf séu unnin hvar sem er.

Frá 2010 til janúarloka 2024 störfuðu í stjórn Vísindavefsins Magnús Diðrik Baldursson, skrifstofustjóri rektorsskrifstofu, Kristín Bjarnadóttir, prófessor emerita, og Úlfar Gauti Haraldsson, markaðs- og kynningarstjóri Happdrættis Háskóla Íslands. Varamenn þeirra voru Eyja Margrét Brynjarsdóttir, prófessor í heimspeki og hagnýtri siðfræði við HÍ, Kristján Leósson, eðlisverkfræðingur hjá Nýsköpunarmiðstöð Íslands og Jón Örn Guðbjartsson, sviðsstjóri markaðs- og samskiptasviðs HÍ.

Birting á efni Vísindavefsins annars staðar er ekki heimil nema að fengnu leyfi.

---

Vinsamlegast sendið okkur tölvupóst um hvaðeina sem þið viljið segja um Vísindavefinn, einkum það sem betur má fara.