Orðasambandið eftir dúk og disk er algengast í merkingunni ‘seint og um síðir’. Elsta dæmi í ritmálssafni Orðabókar Háskólans er í Málsháttasafni Magnúsar prúða frá miðri 16. öld sem til er í eftirriti frá 1780: ,,Þú kemur epter dúk oc disk“. Sambandið er einnig notað í merkingunni ‘of seint, þegar öllu er lokið’. Þannig er til dæmis notkunin í Vefaranum mikla frá Kasmír eftir Halldór Laxness: ,,Það er eftir dúk og disk að tala máli konúnganna á vorum dögum“.
Annað orðasamband þessu skylt er halda dúk og disk ‘reka heimili; vera til heimilis’. Það er komið úr dönsku holde dug og disk.
Dúkur er hér í venjulegastri merkingu, það er ‘borðdúkur’ og diskur er tökuorð úr dönsku í merkingunni ‘borð, afgreiðsluborð’, samanber þýsku Tisch ‘borð’. Eiginleg merking orðasambandsins eftir dúk og disk er því ‘eftir að staðið hefur verið upp frá borðum, eftir að menn hafa matast.
Mynd:
Guðrún Kvaran. „Hvenær er best að framkvæma það sem menn ætla að gera eftir dúk og disk?“ Vísindavefurinn, 3. mars 2009. Sótt 26. apríl 2024. http://visindavefur.is/svar.php?id=51442.
Guðrún Kvaran. (2009, 3. mars). Hvenær er best að framkvæma það sem menn ætla að gera eftir dúk og disk? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=51442
Guðrún Kvaran. „Hvenær er best að framkvæma það sem menn ætla að gera eftir dúk og disk?“ Vísindavefurinn. 3. mar. 2009. Vefsíða. 26. apr. 2024. <http://visindavefur.is/svar.php?id=51442>.
Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.
Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar
um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að
svara öllum spurningum.
Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að
svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki
nægileg deili á sér.
Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.
Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!
Sólin
Rís 05:15 • sest 21:38
Tunglið
Rís 01:18 • Sest 04:30
Flóð
Árdegis: 07:36 • Síðdegis: 19:53
Fjara
Árdegis: 01:39 • Síðdegis: 13:42
Orðasambandið eftir dúk og disk er algengast í merkingunni ‘seint og um síðir’. Elsta dæmi í ritmálssafni Orðabókar Háskólans er í Málsháttasafni Magnúsar prúða frá miðri 16. öld sem til er í eftirriti frá 1780: ,,Þú kemur epter dúk oc disk“. Sambandið er einnig notað í merkingunni ‘of seint, þegar öllu er lokið’. Þannig er til dæmis notkunin í Vefaranum mikla frá Kasmír eftir Halldór Laxness: ,,Það er eftir dúk og disk að tala máli konúnganna á vorum dögum“.
Annað orðasamband þessu skylt er halda dúk og disk ‘reka heimili; vera til heimilis’. Það er komið úr dönsku holde dug og disk.
Dúkur er hér í venjulegastri merkingu, það er ‘borðdúkur’ og diskur er tökuorð úr dönsku í merkingunni ‘borð, afgreiðsluborð’, samanber þýsku Tisch ‘borð’. Eiginleg merking orðasambandsins eftir dúk og disk er því ‘eftir að staðið hefur verið upp frá borðum, eftir að menn hafa matast.
Mynd:
Spurningin hljóðaði svona í heild sinni: