Hvað er nýrómantík?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað er nýrómantík?
Þegar talað er um nýrómantík í bókmenntum er átt við stefnu sem spratt upp í evrópsku borgarsamfélagi undir lok 19. aldar. Nýrómantíkin er framhald af táknsæisstefnunni (e. symbolism) og var í andstöðu við raunsæi og natúralisma (e. naturalism) sem mikið bar á fyrr á öldinni. Nýrómantíkin var því að mörgu leyti afturhvarf til rómantísku stefnunnar frá því um 1800.

Með tilkomu nýrómantíkur færist áherslan frá ytra umhverfi til innra lífs einstaklingsins og tilfinninga hans. Sterkar tilfinningar og miklar andstæður eru einkennandi fyrir nýrómantískan skáldskap og þar má oft finna bæði mikla gleði og djúpstæðan harm. Þjóðernishyggja, borgarleiði, fegurðar- og frelsisþrá eru áberandi, en einnig birtist þar hetjudýrkun og bölsýni. Orðfærið er yfirleitt meitlað og myndmál er ákaflega sterkt. Einn af helstu áhrifavöldum nýrómantísku stefnunnar var þýski heimspekingurinn Friedrich Nietzsche (1844-1900), og þá sérstaklega kenningar hans um ofurmennið.

Friedrich Nietzsche var einn af helstu áhrifavöldum nýrómantísku stefnunnar. Einkum voru það kenningar hans og skrif um ofurmennið sem þar skiptu máli.

Íslendingar fóru ekki varhluta af nýrómantíkinni. Sem dæmi um skáld frá þessu tímabili má nefna Einar Benediktsson (1864-1940), en í ljóði hans „Einræður Starkaðar“, má greina sterka einstaklingshyggju og þjóðerniskennd. Davíð Stefánsson (1895-1964) yrkir líka um hinn frjálsa einstakling og Hulda (Unnur Benediktsdóttir Bjarklind) (1881-1946) hefur verið kölluð einn af frumkvöðlum nýrómantísku stefnunnar á Íslandi.

Af íslenskum leikritaskáldum nýrómantíkurinnar ber helst að nefna Jóhann Sigurjónsson (1880-1919). Hann bjó lengst af í Danmörku og skrifaði þar meðal annars leikritin Fjalla-Eyvind og Galdra-Loft, en í Galdra-Lofti má til dæmis sjá áhersluna á snillinginn og vilja mannsins til valda. Jóhann er einnig þekktur fyrir ljóð sem hann orti og má þar nefna ljóðið „Sorg“, sem jafnan er talið fyrsta íslenska nútímaljóðið. Ljóðið „Bikarinn“ er frábært dæmi um hið sterka myndmál sem einkennir nýrómantískan skáldskap og einnig hið þekkta „Sofðu, unga ástin mín“ sem íslensk börn læra flest í frumbernsku.

Frekara lesefni á Vísindavefnum:

• Hver eru helstu verk Friedrichs Nietzsches? eftir Val Brynjar Antonsson
• Hvernig hafði kreppan áhrif á bókmenntir (félagslegt raunsæi)? eftir Stellu Soffíu Jóhannesdóttur
• Um hvaða mávategund er ort í ljóðinu um fuglinn í fjörunni? eftir Jón Má Halldórsson

Mynd: Wikimedia Commons: Nietzsche...