Vísindavefurinn: Hvað eru hjarta- og æðasjúkdómar?

Hlusta

Til hjarta- og æðasjúkdóma teljast sjúkdómar í slagæðum líkamans og eru þeir yfirleitt af völdum æðakölkunar. Slagæðar flytja blóð mettað súrefni og næringu til vefja líkamans. Við æðakölkun þrengjast æðarnar og minna magn blóðs kemst til vefjanna. Það leiðir til súrefnisskorts á viðkomandi svæðum.

Æðakölkun byrjar að myndast um tvítugt og ágerist með árunum. Eftirfarandi þættir auka líkurnar á æðakölkun:

reykingar
fjölskyldusaga um æðakölkun
sykursýki
of hár blóðþrýstingur
offita
karlmenn eru líklegri en konur að fá hjartasjúkdóma
streita
of lítil hreyfing

Einkenni æðakölkunar fara eftir því hvaða æðar líkamans eiga í hlut en algengast er að þau komi frá hjarta, heila eða fótum.

Engin einkenni fylgja vægri æðakölkun í kransæðum. Við svæsnari kölkun geta komið fram brjóstverkir hugsanlega með leiðni út í vinstri handlegg. Kransæðastífla getur orðið við alvarlega æðakölkun.

Alvarleg æðakölkun í kransæð getur leitt til kransæðastíflu. Stíflist kransæð getur hún ekki gegnt sínu hlutverki og flutt vöðvanum næringu og súrefni. Sé ekkert að gert deyr sá hluti vöðvans sem stíflaða æðin flutti blóðð til.

Æðakölkun í heila getur leitt til blóðtappa í heila eða heilablæðingar (heilablóðfall). Stundum skýst lítill blóðtappi upp í heilann og veldur einkennum sem hverfa yfirleitt innan sólarhrings. Einnig geta margir litlir blóðtappar borist til heila og leiða þá til varanlegrar skerðingar á andlegu atgervi. Þess háttar skerðing er ákveðin tegund af elliglöpum.

Æðakölkun í slagæðum fótanna leiðir yfirleitt til heltikasta (Claudikatio intermittens), það er verkja í kálfum sem verða vegna blóðþurrðar á viðkomandi svæði. Verkirnir koma fram þegar fólk gengur en hverfa við hvíld. Ef um mjög slæma æðakölkun er að ræða getur hún leitt til sáramyndunar og jafnvel dreps í tám.

Þegar læknir greinir sjúkdóminn byggir hann fyrst og fremst á sjúkrasögunni. Til frekari stuðnings eru gerðar viðeigandi rannsóknir með tilliti til hvert grunurinn beinist, til dæmis hjartalínurit, tölvusneiðmynd af höfði eða ómskoðun af æðum ganglima.

Rétt er að leita læknis ef einstaklingur telur sig hafa einkenni æðakölkunar. Hann fer þá yfir málin og metur hvort þörf sé á frekari rannsóknum eða meðferð. Ef meðferð er hafin snemma getur það dregið úr þróun æðakölkunar.

Frekari fróðleikur á Vísindavefnum:

Hvað gerir hjartað og hvað veldur hjartaáfalli? eftir Þuríði Þorbjarnardóttur
Hvernig er hringrás blóðsins? eftir Þuríði Þorbjarnardóttur
Hvað er blóðtappi? eftir Þuríði Þorbjarnardóttur
Er hægt að eyða eða minnka æðakölkun, sem þegar er komin, með hreyfingu? eftir Önnu Dagnýju Smith

Mynd: Health Spa Blog. Sótt 3. 12. 2008

Þetta svar er lítillega breyttur texti af vefnum Doktor.is og birt með góðfúslegu leyfi.

Sendu inn spurningu Leiðbeiningar Til baka

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

Senda grein til vinar

Hvað eru hjarta- og æðasjúkdómar?

Höfundur

Útgáfudagur

Spyrjandi

Efnisorð

Tilvísun

Sendu inn spurningu Leiðbeiningar Til baka

Senda grein til vinar

Hvað eru hjarta- og æðasjúkdómar?

Höfundur

Útgáfudagur

Spyrjandi

Efnisorð

Tilvísun

Deila

Sendu inn spurningu LeiðbeiningarTil baka

Senda grein til vinar

Sendu inn spurningu Leiðbeiningar Til baka