Senda inn spurningu
Sólin Sólin Rís 05:40 • sest 21:16 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 15:13 • Sest 05:59 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 03:57 • Síðdegis: 16:31 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 10:23 • Síðdegis: 22:34 í Reykjavík
Visit the English version

Flokkun:

Náttúruvísindi og verkfræði Veðurfræði

Af hverju myndast hvítar rákir á eftir þotum og geta þessar rákir haft áhrif á veðurfar?

Guðrún Nína Petersen

Flugslóðar eru þunn ísský sem myndast þegar heitur og rakur útblástur frá þotum blandast við umliggjandi loftið og úr verður loftblanda sem er mettuð.

Flugslóði, öðru nafni kotra, myndast þegar heitur og rakur útblástur frá þotum blandast lofti sem er kalt og ómettað. Flugslóðar myndast því á svipaðan hátt og frostreykur þegar andað er frá sér í köldu veðri. Það sem öllu máli skiptir er hvort loftblandan sem verður til úr heita og raka útblæstrinum og köldu og þurru lofti verði mettuð vatnsgufu eða ekki, ekki hvort útblásturinn er frá flugvélum eða úr lungum.



Heitt og rakt loft frá þotum blandast köldu lofti og þá verður til flugslóði.

Munurinn á frostreyk og flugslóðum er hins vegar sá að vatnsdropar mynda frostreyk, en flugslóðar eru úr ískristöllum þar sem hiti í flughæð þota er að jafnaði langt undir frostmarki. Skýið sem myndar flugslóðann er því þunnt ísský eða klósigi (e. cirrus). Á ensku eru flugslóðar kallaðir 'contrails' sem er stytting úr heitinu 'condensation trails' eða þéttingarslóðar.

Tvennt ræður einkum líftíma flugslóða, raki og vindur í flughæð. Ef loftið sem flugvélin flýgur í gegnum er mjög nálægt mettun lifir slóðinn lengur en annars, þá verður loftblandan mjög ofurmettuð og meiri vatnsgufa þéttist. Ef loftið er aftur á móti þurrt og rétt nær mettun þegar það blandast við útblásturinn verður það fljótlega ómettað aftur við að meira (þurrt) loft blandast inn í blönduna. Þá sést flugslóðinn einungis rétt fyrir aftan flugvélina, en þó ekki alveg upp við hreyfilinn því þar hefur útblásturinn ekki enn blandast við umliggjandi loft. Ef hvasst er í flughæð er líftími flugslóða stuttur því vindurinn blandar þá umliggjandi lofti hraðar inn í flugslóðann. Þetta á líka við ef vindur er mjög breytilegur. Breytingar á vindhraða og vindátt geta gefið eldri flugslóðum margs konar útlit. Þetta veldur því að líftími slóða getur verið allt frá sekúndum til nokkurra klukkutíma, allt eftir ástandi andrúmsloftsins hverju sinni. Flugslóðar breiða hægt og rólega úr sér með tímanum og við réttar aðstæður er að lokum erfitt að sjá mun á gömlum flugslóða og klósigum sem myndaðir eru á hefðbundnari hátt.



Flugslóði úr hægra efra horni myndarinnar liggur þvert á önnur ský, jafnt miðský sem háský. Til hægri á myndinni má sjá Tindaskaga og Skriðan er fyrir miðri mynd. Á vinstri hönd er Skjaldbreiður og Skriðutindar. Í fjarska má sjá Eyjafjallajökul og Heklu.

Nokkur umræða er um áhrif flugslóða á veðurfar, það er hvort aukin flugumferð valdi aukinni skýjahulu og þá hvaða áhrif það hefur á geislunarjafnvægi jarðar. Rannsóknir hafa sýnt að á þeim brautum sem mikil flugumferð fer um hefur háskýjahula aukist á síðustu áratugum. Flugslóðar, líkt og önnur háský, endurkasta sólarljósi út í geim en minnka útgeislun frá jörðu. Rannsóknir gefa til kynna að áhrif háskýja séu meiri á jarðútgeislun en sólargeislun og að flugslóðar hafi því hlýnandi áhrif á veðurfar. Rétt er þó að taka fram að áhrif flugslóða eru talin vera mjög lítil og staðbundin en samkvæmt fjórðu skýrslu Milliríkjanefndarinnar um loftlagsbreytingar, IPCC, er skilningur á áhrifunum enn frekar lítill.

Frekari fróðleikur á Vísindavefnum:

Myndir:

Þetta svar birtist áður á vef Veðurstofu Íslands og er birt hér með góðufúslegu leyfi.

Höfundur

Guðrún Nína Petersen

Guðrún Nína Petersen

veðurfræðingur

Útgáfudagur

21.6.2010

Spyrjandi

Ritstjórn

Efnisorð

Tilvísun

Guðrún Nína Petersen. „Af hverju myndast hvítar rákir á eftir þotum og geta þessar rákir haft áhrif á veðurfar?“ Vísindavefurinn, 21. júní 2010. Sótt 19. apríl 2024. http://visindavefur.is/svar.php?id=56537.

Guðrún Nína Petersen. (2010, 21. júní). Af hverju myndast hvítar rákir á eftir þotum og geta þessar rákir haft áhrif á veðurfar? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=56537

Guðrún Nína Petersen. „Af hverju myndast hvítar rákir á eftir þotum og geta þessar rákir haft áhrif á veðurfar?“ Vísindavefurinn. 21. jún. 2010. Vefsíða. 19. apr. 2024. <http://visindavefur.is/svar.php?id=56537>.

Chicago | APA | MLA

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki
Spyrja

Sendu inn spurningu LeiðbeiningarTil baka

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Senda grein til vinar

=

Af hverju myndast hvítar rákir á eftir þotum og geta þessar rákir haft áhrif á veðurfar?
Flugslóðar eru þunn ísský sem myndast þegar heitur og rakur útblástur frá þotum blandast við umliggjandi loftið og úr verður loftblanda sem er mettuð.

Flugslóði, öðru nafni kotra, myndast þegar heitur og rakur útblástur frá þotum blandast lofti sem er kalt og ómettað. Flugslóðar myndast því á svipaðan hátt og frostreykur þegar andað er frá sér í köldu veðri. Það sem öllu máli skiptir er hvort loftblandan sem verður til úr heita og raka útblæstrinum og köldu og þurru lofti verði mettuð vatnsgufu eða ekki, ekki hvort útblásturinn er frá flugvélum eða úr lungum.



Heitt og rakt loft frá þotum blandast köldu lofti og þá verður til flugslóði.

Munurinn á frostreyk og flugslóðum er hins vegar sá að vatnsdropar mynda frostreyk, en flugslóðar eru úr ískristöllum þar sem hiti í flughæð þota er að jafnaði langt undir frostmarki. Skýið sem myndar flugslóðann er því þunnt ísský eða klósigi (e. cirrus). Á ensku eru flugslóðar kallaðir 'contrails' sem er stytting úr heitinu 'condensation trails' eða þéttingarslóðar.

Tvennt ræður einkum líftíma flugslóða, raki og vindur í flughæð. Ef loftið sem flugvélin flýgur í gegnum er mjög nálægt mettun lifir slóðinn lengur en annars, þá verður loftblandan mjög ofurmettuð og meiri vatnsgufa þéttist. Ef loftið er aftur á móti þurrt og rétt nær mettun þegar það blandast við útblásturinn verður það fljótlega ómettað aftur við að meira (þurrt) loft blandast inn í blönduna. Þá sést flugslóðinn einungis rétt fyrir aftan flugvélina, en þó ekki alveg upp við hreyfilinn því þar hefur útblásturinn ekki enn blandast við umliggjandi loft. Ef hvasst er í flughæð er líftími flugslóða stuttur því vindurinn blandar þá umliggjandi lofti hraðar inn í flugslóðann. Þetta á líka við ef vindur er mjög breytilegur. Breytingar á vindhraða og vindátt geta gefið eldri flugslóðum margs konar útlit. Þetta veldur því að líftími slóða getur verið allt frá sekúndum til nokkurra klukkutíma, allt eftir ástandi andrúmsloftsins hverju sinni. Flugslóðar breiða hægt og rólega úr sér með tímanum og við réttar aðstæður er að lokum erfitt að sjá mun á gömlum flugslóða og klósigum sem myndaðir eru á hefðbundnari hátt.



Flugslóði úr hægra efra horni myndarinnar liggur þvert á önnur ský, jafnt miðský sem háský. Til hægri á myndinni má sjá Tindaskaga og Skriðan er fyrir miðri mynd. Á vinstri hönd er Skjaldbreiður og Skriðutindar. Í fjarska má sjá Eyjafjallajökul og Heklu.

Nokkur umræða er um áhrif flugslóða á veðurfar, það er hvort aukin flugumferð valdi aukinni skýjahulu og þá hvaða áhrif það hefur á geislunarjafnvægi jarðar. Rannsóknir hafa sýnt að á þeim brautum sem mikil flugumferð fer um hefur háskýjahula aukist á síðustu áratugum. Flugslóðar, líkt og önnur háský, endurkasta sólarljósi út í geim en minnka útgeislun frá jörðu. Rannsóknir gefa til kynna að áhrif háskýja séu meiri á jarðútgeislun en sólargeislun og að flugslóðar hafi því hlýnandi áhrif á veðurfar. Rétt er þó að taka fram að áhrif flugslóða eru talin vera mjög lítil og staðbundin en samkvæmt fjórðu skýrslu Milliríkjanefndarinnar um loftlagsbreytingar, IPCC, er skilningur á áhrifunum enn frekar lítill.

Frekari fróðleikur á Vísindavefnum:

Myndir:

Þetta svar birtist áður á vef Veðurstofu Íslands og er birt hér með góðufúslegu leyfi....