Senda inn spurningu
Sólin Sólin Rís 05:40 • sest 21:16 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 15:13 • Sest 05:59 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 03:57 • Síðdegis: 16:31 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 10:23 • Síðdegis: 22:34 í Reykjavík
Visit the English version

Flokkun:

Félagsvísindi Félagsvísindi almennt
Heilbrigðisvísindi Sálfræði

Hvað er sorg?

Anna Rós Jóhannesdóttir

Hugtakið sorg er skilgreint sem viðbrögð við missi. Venjulega er átt við missi ástvinar en annar missir getur einnig valdið sorg. Sorgin og sorgarferlið er tilfinningaleg tenging og úrvinnsla á því sem gerðist. Að syrgja tekur tíma og orku en hefur þann tilgang að viðurkenna missinn, aðlagast og endurskilgreina tilfinningar til þess sem er horfinn. Við aðstæður sem þessar er oft talað um að einstaklingur verði fyrir áfalli eða lendi í áfallakreppu og er sorgin og sorgarferlið viðbrögð við áfallinu.

Sorg er einstaklingsbundin tilfinning og því er ekkert sorgarferli eins. Samt sem áður er framvinda sorgar svipuð hjá flestum. Fyrsta stig kreppu er svokallað loststig sem getur varað frá örstuttu andartaki og allt upp í nokkra sólarhringa. Einstaklingurinn notar alla sína krafta til þess að halda raunveruleikanum frá sér og á síðar oft erfitt með að muna hvað raunverulega gerðist.



Síðan tekur viðbragðastig við, en þá neyðist manneskjan til þess horfast í augu við raunveruleikann. Segja má að allir kraftar fari þá í að skilja það sem gerst hefur eða mun gerast. Varnarhættir verða oft til á þessu stigi, til dæmis afneitun. Þá tekur við þriðja stig kreppu, úrvinnsla og síðan skilningur eða sátt í kjölfarið. Þetta er tímabil aðlögunar að breyttu lífi og loks er tilfinningum beint á nýjar brautir án þess að vera stöðugt að hugsa um missinn.

Í upphafi sorgarferlis getur sársaukinn virst óbærilegur en sorgin er eðlilegur og heilbrigður hluti af manneskjunni sjálfri við slíkar aðstæður. Með tímanum, hjálp annarra, umhyggju og hlustun aðlagast sá sem syrgir venjulega missinum. Oft er talað um að fyrstu tvö árin séu erfiðust en þetta er afar einstaklingsbundið.

Samkvæmt kenningum um kreppur og áföll er greint á milli þess að verða fyrir áfallakreppu og þroskakreppu. Áfallakreppa er óvæntur og skyndilegur atburður sem verður til þess að allt breytist og stoðum er kippt undan hinu daglega lífi. Fyrri reynsla, færni og þekking duga ekki til þess að skilja og takast á við atburðinn. Dæmi um áfallakreppu er dauðsfall, fæðing fatlaðs barns eða skyndilegur skilnaður.

Þroskakreppur tengjast hins vegar daglegu lífi, hlutverkum og lífsskeiðum. Dæmi um þroskakreppu er að eignast barn, flytja að heiman, skipta um starf og þegar börnin flytja að heiman. Oft getur reynst erfitt að greina á milli þess hvort um er að ræða áfallakreppu eða þroskakreppu. Skyndilegur brottflutningur maka af heimili við skilnað getur valdið áfallakreppu sem veldur mikilli sorg. Stundum þroskast þó hjón í sitt hvora áttina, taka sameiginlega ákvörðun um skilnað og eru bæði sátt við þá ákvörðun. Atburðurinn er þá ekki áfall í sjálfu sér, heldur hluti af þróun sambandsins og þroska tveggja einstaklinga, og telst þá til þroskakreppu.

Meira er fjallað um sorg í svari sama höfundar við spurningunni Hver er munurinn á þeirri sorg sem fylgir skilnaði og dauðsfalli?

Heimildir:
  • Cullberg, J. (1975). Kreppa og þroski. Bókaforlag Odds Björnssonar.
  • Worden, J. W. (2008). Grief Counselling and Grief Therapy. A handbook for the Mental Health Practitioner (Fourth Edition). New York: Springer Publishing company.

Mynd:

Höfundur

Anna Rós Jóhannesdóttir

félagsráðgjafi, MSW

Útgáfudagur

3.3.2009

Spyrjandi

Fanney Kristinsdóttir
Anna Pétursdóttir
Kristjana Guðmundsdóttir

Efnisorð

Tilvísun

Anna Rós Jóhannesdóttir. „Hvað er sorg?“ Vísindavefurinn, 3. mars 2009. Sótt 19. apríl 2024. http://visindavefur.is/svar.php?id=20324.

Anna Rós Jóhannesdóttir. (2009, 3. mars). Hvað er sorg? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=20324

Anna Rós Jóhannesdóttir. „Hvað er sorg?“ Vísindavefurinn. 3. mar. 2009. Vefsíða. 19. apr. 2024. <http://visindavefur.is/svar.php?id=20324>.

Chicago | APA | MLA

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki
Spyrja

Sendu inn spurningu LeiðbeiningarTil baka

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Senda grein til vinar

=

Hvað er sorg?
Hugtakið sorg er skilgreint sem viðbrögð við missi. Venjulega er átt við missi ástvinar en annar missir getur einnig valdið sorg. Sorgin og sorgarferlið er tilfinningaleg tenging og úrvinnsla á því sem gerðist. Að syrgja tekur tíma og orku en hefur þann tilgang að viðurkenna missinn, aðlagast og endurskilgreina tilfinningar til þess sem er horfinn. Við aðstæður sem þessar er oft talað um að einstaklingur verði fyrir áfalli eða lendi í áfallakreppu og er sorgin og sorgarferlið viðbrögð við áfallinu.

Sorg er einstaklingsbundin tilfinning og því er ekkert sorgarferli eins. Samt sem áður er framvinda sorgar svipuð hjá flestum. Fyrsta stig kreppu er svokallað loststig sem getur varað frá örstuttu andartaki og allt upp í nokkra sólarhringa. Einstaklingurinn notar alla sína krafta til þess að halda raunveruleikanum frá sér og á síðar oft erfitt með að muna hvað raunverulega gerðist.



Síðan tekur viðbragðastig við, en þá neyðist manneskjan til þess horfast í augu við raunveruleikann. Segja má að allir kraftar fari þá í að skilja það sem gerst hefur eða mun gerast. Varnarhættir verða oft til á þessu stigi, til dæmis afneitun. Þá tekur við þriðja stig kreppu, úrvinnsla og síðan skilningur eða sátt í kjölfarið. Þetta er tímabil aðlögunar að breyttu lífi og loks er tilfinningum beint á nýjar brautir án þess að vera stöðugt að hugsa um missinn.

Í upphafi sorgarferlis getur sársaukinn virst óbærilegur en sorgin er eðlilegur og heilbrigður hluti af manneskjunni sjálfri við slíkar aðstæður. Með tímanum, hjálp annarra, umhyggju og hlustun aðlagast sá sem syrgir venjulega missinum. Oft er talað um að fyrstu tvö árin séu erfiðust en þetta er afar einstaklingsbundið.

Samkvæmt kenningum um kreppur og áföll er greint á milli þess að verða fyrir áfallakreppu og þroskakreppu. Áfallakreppa er óvæntur og skyndilegur atburður sem verður til þess að allt breytist og stoðum er kippt undan hinu daglega lífi. Fyrri reynsla, færni og þekking duga ekki til þess að skilja og takast á við atburðinn. Dæmi um áfallakreppu er dauðsfall, fæðing fatlaðs barns eða skyndilegur skilnaður.

Þroskakreppur tengjast hins vegar daglegu lífi, hlutverkum og lífsskeiðum. Dæmi um þroskakreppu er að eignast barn, flytja að heiman, skipta um starf og þegar börnin flytja að heiman. Oft getur reynst erfitt að greina á milli þess hvort um er að ræða áfallakreppu eða þroskakreppu. Skyndilegur brottflutningur maka af heimili við skilnað getur valdið áfallakreppu sem veldur mikilli sorg. Stundum þroskast þó hjón í sitt hvora áttina, taka sameiginlega ákvörðun um skilnað og eru bæði sátt við þá ákvörðun. Atburðurinn er þá ekki áfall í sjálfu sér, heldur hluti af þróun sambandsins og þroska tveggja einstaklinga, og telst þá til þroskakreppu.

Meira er fjallað um sorg í svari sama höfundar við spurningunni Hver er munurinn á þeirri sorg sem fylgir skilnaði og dauðsfalli?

Heimildir:
  • Cullberg, J. (1975). Kreppa og þroski. Bókaforlag Odds Björnssonar.
  • Worden, J. W. (2008). Grief Counselling and Grief Therapy. A handbook for the Mental Health Practitioner (Fourth Edition). New York: Springer Publishing company.

Mynd:...